Bielsko-Biała dofinansowanie do zielonych dachów, wyniki programu
„Zielone Dachy dla Miasta Bielska-Białej” to program, który powstał jako odpowiedź na zmiany klimatyczne. Program został opracowany jako efekt projektu „GRAD: Zielone dachy jako narzędzie adaptacji do zmian klimatu dla obszarów miejskich – niemieckie inspiracje dla Polski”.
Źródłem dobrych praktyk dla polskich miast w ramach tego programu był Hamburg, który w swojej strategii zielonych dachów wyznaczył jako cel realizację 100 000 m2 powierzchni takich dachów w okresie 2014-2019. W Hamburgu programem zostały objęte zielone dachy, które nie wynikają z obwarowań prawnych zapisanych w warunkach zabudowy lub miejskich planach zagospodarowania przestrzennego, czyli dachy powstające na zasadach dobrowolności inwestora.
W ramach realizowanego w Polsce projektu „GRAD: Zielone dachy jako narzędzie adaptacji do zmian klimatu dla obszarów miejskich – niemieckie inspiracje dla Polski”, którego inicjatorem i koordynatorem jest Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Enegie Cities“ każde z zaangażowanych w projekt 8 polskich miast (Warszawa, Wrocław, Kraków, Gdynia, Bydgoszcz, Bielsko-Biała, Lublin i Kalisz) określiło swoje założenia dotyczące celów ilościowych, które chciało osiągnąć.
Program w Bielsku-Białej był bardzo dobrze przygotowany, ale niestety nie cieszył się dużym zainteresowaniem. Rok temu aby zwiększyć zainteresowanie programem radni uchwalili podwyżkę dotacji, a miasto jako dobry przykład zrealizowało zielony dach w nowej siedzibie przy ul. Dmowskiego.
Z informacji opublikowanych przez portal bielsko.biala.pl wynika, że w 2022 roku złożono jeden wniosek o dofinansowanie zielonego dachu, ale nie został zrealizowany. Rok temu były dwa wnioski, w ramach których powstał dach zielony intensywny oraz ekstensywny. W tym roku został złożony jeden wniosek, termin realizacji upływa 30 września 2024 r.
Warto wprowadzić w tym miejscu kontekst europejski, czy ogólnoświatowy (np. program miasta Toronto opisany poniżej). Programy stymulujące budowę dachów zielonych wprowadza wiele miast europejskich. W Polsce to dopiero pierwsze tego typu programy, należy więc docenić ich przełomowość, pionierski charakter (a pionierzy jak wiadomo mają trudno) i zdecydowanie warto je kontynuować.
Dobre wzory z innych krajów pokazują, że zainteresowanie dachami zielonymi rośnie, a programom, które okazują się skuteczne towarzyszy zwykle szeroka kampania informacyjna wśród mieszkańców.
W Polsce osoby prywatne mogą uzyskać dofinansowanie do dachów zielonych na przykład w ogólnopolskim programie „Moja Woda”. Jak poinformowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska tylko w roku 2021, w ramach drugiego naboru programu „Moja Woda“, zostało złożonych co najmniej 185 wniosków dotyczących inwestycji z zakresu dachów zielonych, a w grupie złożonych wniosków podpisano co najmniej 157 umów o dofinansowanie.
Piszemy „co najmniej”, ponieważ brak jest danych dot. woj. mazowieckiego (właściwy dla tego województwa WFOŚiGW nie prowadził rejestru pozwalającego wyodrębnić dachy zielone spośród inwestycji w retencję, które realizowali wnioskodawcy).
W zakładce Dofinansowanie opisujemy inne przykłady z Polski i zagranicy.
Na przykład program zachęt miasta Toronto (największe miasto w Kanadzie) do budowy zielonych dachów (Eco-Roof) funkcjonuje już od 15 lat (ustanowiono go w 2009 roku) i w ciągu tego czasu powstało 1000 dachów zielonych.
Dachy zielone to rozwiązania wielofunkcyjne, które pomagają miastom adaptować się do zmian klimatu
Wprowadzenie na szerszą skalę dachów zielonych do naszego budownictwa odpowiada na potrzebę przeciwdziałania negatywnym skutkom zmian klimatu i poprawy jakości życia mieszkańców.
Powodów, dla których warto na szerszą skalę stosować dachy zielone, jest wiele: klimatyczne, ekologiczne, estetyczne. Należy bowiem redukować emisję CO2 do atmosfery, zapobiegać powodziom i poprawić jakość życia mieszkańców w miastach oraz odbudowywać zasoby przyrodnicze.
Podstawowe funkcje dachów zielonych w odniesieniu do klimatu miasta to retencjonowanie wody opadowej (przeciwdziałanie przeciążeniu kanalizacji w przypadku opadów nawalnych), osłabienie negatywnych efektów zjawiska miejskiej wyspy ciepła. Ważnym aspektem jest również poprawa efektywności energetycznej budynków i zwiększenie wydajności paneli fotowoltaicznych osiągane na dachach biosolarnych.
Inne korzyści wynikające ze stosowania dachów zielonych to redukcja zanieczyszczeń powietrza i tworzenie siedlisk dla fauny i flory, a więc działanie na rzecz odbudowy różnorodności biologicznej i zasobów przyrodniczych w miastach.
Dachy zielone a Prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych
Przyjęte 17 czerwca 2024 r. przez UE Prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych (ang. Nature Restoration Law – NRL) w ramach odbudowy zasobów przyrodniczych Europy zdecydowanie wspiera powstawanie dachów zielonych i roślinnych ścian.
W ROZPORZĄDZENIU (UE) PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych i zmiany rozporządzenia (UE) 2022/869 czytamy:
Punkt 31 WYKAZU PRZYKŁADÓW ŚRODKÓW ODBUDOWY, O KTÓRYCH MOWA W ART. 14 UST. 16: Zwiększenie miejskich terenów zieleni o cechach ekologicznych, takich jak parki, drzewa i płaty zalesione, zielone dachy, użytki zielone z dziko rosnącymi kwiatami, ogrody, ogrodnictwo miejskie, drzewa przydrożne, łąki miejskie i żywopłoty, stawy i cieki wodne, z uwzględnieniem między innymi różnorodności gatunków, gatunków rodzimych, warunków lokalnych i odporności na zmianę klimatu.
Punkt 48: Należy zdecydowanie zintensyfikować działania przeciwdziałające ryzyku zmniejszania powierzchni miejskich terenów zieleni, w szczególności tych zadrzewionych. W celu zapewnienia ciągłości świadczenia usług ekosystemowych przez miejskie tereny zieleni należy zahamować ich utratę, odbudować je i zwiększać m.in. poprzez włączanie zielonej infrastruktury i rozwiązań opartych na przyrodzie, takich jak zielone dachy i ściany, na etapie projektowania budynków. Takie włączanie może przyczynić się do utrzymywania i zwiększania nie tylko obszaru miejskich terenów zieleni, ale również, jeśli obejmuje ona drzewa, do zwiększenia pokrycia koronami drzew na obszarach miejskich.
Punkt 17: W komunikacie Komisji w sprawie przystosowania się do zmiany klimatu od 2021 r. (Komunikat Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Komitetu Regionów. Tworzenie Europy odpornej na zmianę klimatu – nowa strategia UE w zakresie przystosowania się do zmian klimatu (COM/2021/82 final). podkreślono potrzebę promowania rozwiązań opartych na przyrodzie i uznano, że opłacalną adaptację do zmiany klimatu można osiągnąć poprzez ochronę i przywracanie terenów podmokłych i torfowisk , a także przybrzeżnych i morskich ekosystemów poprzez rozwój miejskich przestrzeni zielonych oraz instalowanie zielonych dachów i ścian, a także promowanie lasów i gruntów rolnych i zrównoważone zarządzanie nimi. Posiadanie większej liczby ekosystemów charakteryzujących się różnorodnością biologiczną prowadzi do większej odporności na zmiany klimatyczne i zapewnia skuteczniejsze formy ograniczania klęsk żywiołowych i zapobiegania im.
Odbudowa terenów podmokłych, rzek, lasów, użytków zielonych, ekosystemów morskich i gatunków, w których się znajdują oraz zalecenia dotyczące zazieleniania miast pomogą:
- zwiększyć różnorodność biologiczną,
- zwiększyć ilość zieleni w miastach,
- zabezpieczyć usługi ekosystemowe, takie jak oczyszczanie wody i powietrza, zapylanie upraw i ochrona przed powodziami,
- ograniczyć globalne ocieplenie do 1,5 °C,
- budować odporność Europy, zapobiegać klęskom żywiołowym i ograniczać zagrożenia w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego.
Zobacz też:
