Kraków: postulaty w ramach konsultacji opłaty za odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych
Jako mieszkańcy Krakowa wzięliśmy udział w konsultacjach społecznych projektu uchwały Rady Miasta Krakowa zaproponowanego przez Komisję Kształtowania Środowiska Rady Miasta Krakowa w sprawie opłaty za odprowadzenie wód opadowych lub roztopowych ujętych w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej służące do odprowadzenia opadów atmosferycznych na terenie Gminy Miejskiej Kraków.
Poniżej postulaty i opinia, którą przesłaliśmy w dniu 29.01.21 w ramach tych konsultacji. Wklejamy tekst zgodnie z układem formularza konsultacyjnego, którego podpisany skan przesłaliśmy na adres: konsultacje@um.krakow.pl.
- Czy jesteś za wprowadzeniem opłaty za odprowadzenie wód opadowych i roztopowych ujętych w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej służące do odprowadzania opadów atmosferycznych na ternie Gminy Miejskiej Kraków zgodnie z projektem Uchwały zaproponowanym przez Komisję Kształtowania Środowiska Rady Miasta Krakowa?
TAK
Uzasadnienie:
Miasto powinno mieć środki na utrzymanie odpowiedniej infrastruktury.
- Czy zaproponowany w projekcie Uchwały sposób obliczania oraz wysokość opłaty jest w Pana/Pani opinii optymalny?
NIE
Uzasadnienie:
Zaproponowany w projekcie uchwały sposób naliczania oraz wysokość opłaty nie uwzględnia poniżej opisanych faktów.
2.1 W Krakowie istnieją budynki pokryte dachami zielonymi, które retencjonują wody opadowe i roztopowe.
W 2016 r. został opracowany „Atlas pokrycia terenu i przewietrzania Krakowa”, który jest jednym z końcowych produktów projektu MONIT-AIR („Zintegrowany system monitorowania danych przestrzennych dla poprawy jakości powietrza w Krakowie”), realizowanego przez Gminę Miejską Kraków w partnerstwie z Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowym Instytutem Badawczym w latach 2014-2017 w Krakowie, gdzie zinwentaryzowano istniejące dachy zielone.
Możemy tam przeczytać: „Podczas prac prowadzonych w projekcie MONIT-AIR została wykonana inwentaryzacja istniejących w Krakowie dachów zielonych oraz analiza potencjału do ich zakładania. Pomimo tego, że znaczną część powierzchni miasta zajmuje zabudowa i dachy, to ich wariant z zabudową biologiczną (zielone dachy) spotykany jest bardzo rzadko. Inwentaryzacja przeprowadzona w ramach projektu wykazała 186 takich obiektów o łącznej powierzchni zaledwie 14,1 ha, co stanowi 0,7% powierzchni wszystkich budynków z ewidencji gruntów i budynków w Krakowie”.
Należy zaznaczyć, że od czasu wydania „Atlasu pokrycia terenu i przewietrzania Krakowa” w 2016 roku ilość zielonych dachów w Krakowie znacznie wzrosła, ponieważ sektor ten się bardzo rozwija na przestrzeni ostatnich lat.
Dachy zielone retencjonują wody opadowe i roztopowe, dzięki czemu część wody w ogóle nie odpływa do odbiorników.
2.2 Projekt uchwały nie różnicuje poziomu opłat i nie odnosi ich do współczynnika spływu z dachów. Wszystkie dachy w projekcie uchwały są traktowane w ten sam sposób, chociaż różne rodzaje dachów mają różne współczynniki spływu.
Zgodnie z „Wytycznymi dla dachów zielonych. Wytyczne do projektowania, wykonywania i utrzymywania dachów zielonych” (DAFA, 2021) „Współczynnik spływu jest to stosunek ilości wody odpływającej z powierzchni np. dachu w rozpatrywanym czasie do ilości wody jaka w tym samym czasie spadła w postaci opadów atmosferycznych na tę powierzchnię”.
Współczynnik spływu dla dachów tradycyjnych (uszczelnionych) przyjmuje wartości na poziomie 0,9 do 0,95. Co oznacza, że w czasie opadów z dachu uszczelnionego spływa 90% do 95% opadu, który na niego trafia.
Natomiast dla dachów zielonych w zależności od grubości warstw i nachylenia ten wskaźnik kształtuje się w sposób podany poniżej. W zależności od grubości warstw z materiałów sypkich oraz nachylenia dachu dla dachów zielonych można użyć następujących wartości orientacyjnych jako współczynnika spływu. W razie zastosowania warstw drenażowych z wysoką wydajnością odwodnienia, rzeczywiste współczynniki spływu mogą się różnić i z reguły wynoszą więcej. Należy przy tym zaznaczyć, że w zależności od lokalnych charakterystyk opadowych mogą wyniknąć wyższe lub niższe współczynniki spływu.
Jeśli nachylenie dachu zielonego wynosi do 5 stopni (czyli dla dachów płaskich):
– dla grubości struktury większej niż 50 cm – współczynnik spływu wynosi 0,1, czyli 10% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 90% jest zagospodarowane na dachu
– dla grubości struktury większej niż 25 cm, do 50 cm – współczynnik spływu wynosi 0,2, czyli 20% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, 80% jest zagospodarowane na dachu
– dla grubości struktury większej niż 15 cm, do 25 cm – współczynnik spływu wynosi 0,3, czyli 30% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 70% jest zagospodarowane na dachu
– dla grubości struktury większej niż 10 cm, do 15 cm – współczynnik spływu wynosi 0,4, czyli 40% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 60% jest zagospodarowane na dachu
– dla grubości struktury większej niż 6 cm, do 10 cm – współczynnik spływu wynosi 0,5, czyli 50% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 50% jest zagospodarowane na dachu
– dla grubości struktury większej niż 4 cm, do 6 cm – współczynnik spływu wynosi 0,6, czyli 60% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 40% jest zagospodarowane na dachu
– dla grubości struktury większej niż 2 cm, do 4 cm – współczynnik spływu wynosi 0,7, czyli 70% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 30% jest zagospodarowane na dachu
Jeśli nachylenie dachu zielonego wynosi powyżej 5 stopni:
– dla grubości struktury większej niż 10 cm, do 15 cm – współczynnik spływu wynosi 0,5, czyli 50% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 50% jest zagospodarowane na dachu
– dla grubości struktury większej niż 6 cm, do 10 cm – współczynnik spływu wynosi 0,6, czyli 60% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 40% jest zagospodarowane na dachu
– dla grubości struktury większej niż 4 cm, do 6 cm – współczynnik spływu wynosi 0,7, czyli 70% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 30% jest zagospodarowane na dachu
– dla grubości struktury większej niż 2 cm, do 4 cm – współczynnik spływu wynosi 0,8, czyli 80% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 20% jest zagospodarowane na dachu
Warstwy na dachu zielonym, które biorą udział w procesie zagospodarowania wód opadowych, patrząc od góry:
-Roślinność (na skutek intercepcji i transpiracji)
-Substrat (filtracja, ewapotranspiracja, retencja)
-Warstwa drenażowo-retencyjna (retencja, odpływ)
2.3 Brak spójności z projektem GRAD: Zielone dachy jako narzędzie adaptacji do zmian klimatu dla obszarów miejskich
Kraków bierze od 2 lat udział w projekcie GRAD, zgodnie z listem intencyjnym podpisanym przez Prezydenta Miasta Krakowa.
W ramach tego projektu powstał dokument, w którego opracowaniu brali udział m.in. przedstawiciele Zarządu Zieleni Miejskiej. Celem projektu GRAD było m.in. opracowanie pilotażowej strategii rozwoju zielonych dachów w Krakowie.
Proponowana uchwała nie jest spójna z ustaleniami wypracowanymi dla Krakowa w ramach tego projektu i dokumentu końcowego.
2.4 Brak spójności z „Planem Adaptacji Miasta Krakowa do zmian klimatu do roku 2030”
W „Planie Adaptacji Miasta Krakowa do zmian klimatu do roku 2030” dachy zielone są wymienione jako rozwiązanie, którego stosowanie pozwoli na „zwiększenie odporności Miasta na zjawiska związane z wysoką temperaturą powietrza (fale upałów, temperatura maksymalna, MWC), ekstremalnych opadów (deszcze nawalne, powodzie nagłe/miejskie) poprzez wzrost udziału terenów zielonych na obszarach zagospodarowanych”.
Dachy zielone pomagają zapobiegać powodziom miejskim, ponieważ nie tylko retencjonują wody opadowe i roztopowe, ale również opóźniają spływ wody do kanalizacji i odbiorników końcowych.
Potwierdzają to badania naukowe prowadzone na całym świecie. A co ważne, potwierdzają to również badania realizowane w polskich uwarunkowania klimatycznych prowadzone od 2009 r. przez dr hab. inż. Ewę Bursztę-Adamiak na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu.
W przypadku dachów tradycyjnych średnie opóźnienie odpływu z dachu wynosi 20 minut. Natomiast w przypadku dachu zielonych średnie opóźnienie odpływu wynosi 2,5 godziny.
W Polsce występują głównie opady do 10 mm w ciągu doby, co oznacza, że dachy zielone mogą retencjonować 70-80% wody opadowej. W przypadku deszczy nawalnych ta retencja jest mniejsza, ale można zatrzymywać czasowo wodę opadową na dachu, co pozwoli odciążyć systemy kanalizacyjne.
Powyższe dane dotyczą dachów zielonych standardowych, a są technologie pozwalające budować specjalne dachy o znacznie zwiększonej retencji.
Istnieją również badania potwierdzające niwelowania negatywnych skutków miejskiej wyspy ciepła przez stosowanie dachów zielonych.
Propozycja uchwały nie jest spójna z tym dokumentem strategicznym i nie wykorzystuje możliwości uzyskania efektu synergii, który można by było osiągnąć jeśli chodzi o efekty ekologiczne wspierając w sposób przemyślany i spójny stosowanie na terenie miasta dachów zielonych (brak ujęcia holistycznego).
Ulgi w tzw. opłatach od deszczówki są bardzo popularnym narzędziem wspierania dachów zielonych o czym świadczą liczne dobre wzory miast europejskich opisane np. w publikacji „Błękitno-zielona infrastruktura dla łagodzenia zmian klimatu w miastach”.
- Czy uważasz powinien następować częściowy zwrot nakładów poniesionych na eksploatację urządzeń gospodarki wodnej, jeżeli tak to w jakiej formie?
Tak, ale tylko w przypadku działek, które są podłączone do kanalizacji (tak jak proponuje projekt uchwały).
W formie opłat, ale od których jest naliczana ulga, w przypadku jeśli na terenie posesji podłączonej do kanalizacji woda opadowa i roztopowa jest zagospodarowana (czego nie ma w projekcie uchwały).
Ulgi takie powinny być proporcjonalne do tego, jaka ilość wody opadowej i roztopowej jest zagospodarowana na terenie posesji.
Postuluję, aby jednym z rozwiązań, które będą uprawniać do ulg były dachy zielone.
Podczas spotkania konsultacyjnego on-line z mieszkańcami, które miałam przyjemność oglądać, padły zapewnienia, że uchwała zostanie dopracowana w wyniku postulatów zgłoszonych w ramach konsultacji.
Uważam, że jest to bardzo konstruktywne podejście, które pozwoli wypracować optymalne brzmienie zapisów tak potrzebnej moim zdaniem uchwały.
- Dodatkowe uwagi do projektu Uchwały:
Podaję źródła, na których opierałam się pisząc niniejsze opinie i postulaty:
-„Plan Adaptacji Miasta Krakowa do zmian klimatu do roku 2030”
-Zielone dachy dla zwiększenia retencji wodnej w miastach, Ewa Burszta-Adamiak Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Konferencja końcowa projektu GRAD: Zielone dachy jako narzędzie adaptacji do zmian klimatu dla obszarów miejskich, 11.12.2020r.
http://www.strategiezielonychdachow.eu/pl/wydarzenia/konferencja-ko%C5%84cowa
-Wytyczne dla dachów zielonych. Wytyczne do projektowania, wykonywania i utrzymywania dachów zielonych” (DAFA, 2021), https://ksiegarnia.dafa.com.pl/home/53-dafa-dz-101.html
– Ewa Burszta-Adamiak „Zielone dachy jako element zrównoważonych systemów odwadniających na terenach zurbanizowanych”, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wrocław 2014
– Katarzyna Bajorek-Zydroń, Piotr Wężyk „Atlas pokrycia terenu i przewietrzania Krakowa”, Kraków 2016
-„Błękitno-zielona infrastruktura dla łagodzenia zmian klimatu w miastach. Narzędzia strategiczne”, Ecologic Institute i Fundacja Sendzimira, 2020
Katarzyna Wolańska, Kraków, e-mail: redakcja@zielonainfrastruktura.pl
O uruchomieniu konsultacji społecznych pisaliśmy na naszym portalu
