Zrównoważone budownictwo – Zielone Jaworzno – dzielnica XXI wieku

Śladem Vancouver, Amsterdamu czy szwedzkiego Örnsro brytyjski deweloper planuje w Jaworznie budowę pierwszej zielonej dzielnicy. Łatwy transport publiczny, mądra gospodarka odpadami, niskoemisyjna energia i budynki z ekologicznych materiałów, a wszystko w otoczeniu zieleni,
bez samochodów widocznych zza okna.

Utopia? Wcale nie. Takie plany ma firma Slag Recycling z Krakowa, należąca do brytyjskiej grupy kapitałowej St. Paul’s Developments, znanej z realizacji ambitnych projektów rewitalizacyjnych na Wyspach. W Łodzi od 2007 roku spółki z grupy SPD zaangażowane są w rewitalizację dzielnicy Księży Młyn. W Jaworznie-Szczakowej deweloper posiada blisko 20-hektarowy teren po dawnej cementowni, na którym teraz planuje realizację projektu SILO. Inwestycję wyróżnia niespotykany w polskich realiach wskaźnik udziału obszarów zieleni: zielona pozostanie połowa zagospodarowywanego terenu. Za projekt odpowiada krakowskie biuro Horizone Studio, znane z architektury przyjaznej ludziom i środowisku.

Jaworzno bliżej Krakowa i Katowic

Decyzja inwestora o zakupie nieruchomości nie była przypadkowa, jest to bowiem obszar doskonale zlokalizowany. W chwili jego zakupu znane były już plany modernizacji stacji Jaworzno-Szczakowa oraz biegnącej w bezpośrednim sąsiedztwie działek linii kolejowej E30. Włączenie do niej Jaworzna ma fundamentalne znaczenie dla dalszego rozwoju miasta, ponieważ to trasa nowej Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej, łączącej Kraków i Katowice. O kolejowym skomunikowaniu obu miast mówi się już od blisko 30 lat. Prace na stacji Jaworzno-Szczakowa mają się zakończyć w pierwszym kwartale 2019 roku, całą zaś linię Kraków–Katowice PKP planuje oddać do użytku w 2020 roku. Oba miasta w końcu staną się sobie bliższe, a Jaworzno niewątpliwie na tym skorzysta.

– Wielu mieszkańców Śląska codzienne dojeżdża do pracy w stolicy Małopolski. Z powodu rosnących cen mieszkań w Krakowie, a także uciążliwego smogu zarówno w Krakowie, jak i Katowicach, coraz więcej osób szuka dogodnej alternatywy. Łącznikiem jest tu autostrada A4 oraz przejmująca jej rolę linia kolejowa. Co warto podkreślić, przejazd koleją ze stacji Jaworzno do centrum Katowic będzie trwał ok. 10-15 minut, czyli dokładnie tyle samo co z innych punktów stolicy Śląska do jej ścisłego centrum. Relacje biznesowe na osi Kraków-Katowice w ostatnich latach znacząco się rozwinęły, a ruch między oboma ośrodkami regionalnymi istotnie wzrósł.

Dla deweloperów to szansa i duże wyzwanie, związane z potrzebą budowy nowych, wykraczających poza obecne standardy, osiedli mieszkaniowych. W kolejnych latach będzie ich przybywało, dlatego o sukcesie zdecyduje jakość życia oferowana przyszłym mieszkańcom – podkreśla Anna Banaś, prezes St. Paul’s Developments Polska.

Zielony z natury

SILO to pierwszy w Polsce projekt urbanistyczny, którego celem jest rewitalizacja zdegradowanych obszarów oraz inicjowanie rozwoju lokalnych społeczności poprzez ekologiczne projektowanie według najnowszych trendów. Dzięki temu Jaworzno może się stać symbolem zielonej energii Śląska.

– SILO zaprojektowane zostało w taki sposób, aby obecne i przyszłe pokolenia mogły cieszyć się komfortem użytkowania nowej przestrzeni Jaworzna bez negatywnych konsekwencji dla środowiska. Koncepcja zakłada powstanie dzielnicy, w której nowoczesna architektura przeplata się z terenami zielonymi. Zostaną wydzielone przestrzenie prywatne i ogólnodostępne oraz główne strefy funkcjonalne osiedla sprzyjające integracji mieszkańców w różnym wieku, tj. tereny rekreacyjne, sportowe, związane z edukacją i kulturą, wielofunkcyjne place. Dodatkowym atutem miejsca będzie wykorzystanie istniejących zasobów leśnych i wodnych do celów krajobrazowych i rekreacyjnych. Przyjazny klimat zapewni mieszkańcom zdrowe i komfortowe życie  – mówi Dominik Darasz, partner biura architektonicznego Horizone Studio, odpowiedzialnego za opracowanie projektu SILO w Jaworznie.

Zlokalizowany w trójkącie ulic Jana III Sobieskiego, Bukowskiej oraz linii kolejowej E30 obszar sąsiaduje z lasami od zachodu i północy oraz Parkiem Gródek od południa. W promieniu 2 km znajdują się Zalew Sosina, centrum nurkowania oraz działki przewidziane w studium zagospodarowania przestrzennego miasta Jaworzna pod pole golfowe.

To pierwszy tego typu projekt w Polsce realizowany przez prywatnego dewelopera. Podobne powstają już w miasteczku olimpijskim w kanadyjskim Vancouver, w Almere pod Amsterdamem czy Örnsro w Szwecji. Każdy z nich ma nieco inny charakter, wszystkie jednak skupione są na tym samym celu – ekologii.

SILO zostało zaprojektowane tak, aby budynki o różnej skali nie tworzyły w przestrzeni zamkniętych enklaw. Zrezygnowano więc z zabudowy kwartałowej na rzecz otwartych, zielonych podwórek z kompostownikami, grządkami i sadami drzew owocowych przechodzącymi w zieleń sąsiednich lasów.

Wzdłuż potoku Łużnik, ze stawem i rozlewiskiem, powstanie zielona oś osiedla zaprojektowana jako Park Rzeczny, który wnikać ma pomiędzy zabudowę w głąb dzielnicy. Między budynkami powstaną ścieżki i oczka wodne, które wraz z zielenią utworzą naturalny filtr powietrza, absorbujący lotne związki trujące i podnoszący wilgotność powietrza latem.

Więcej niż osiedle

W centralnej części osiedla usytuowane mają być plac targowy, szkoła i dwa przedszkola, a na granicy z istniejącą dzielnicą Pieczyska zaplanowano ulicę handlową o uspokojonym ruchu. Projekt SILO wykorzystuje istniejącą sieć dróg rowerowych, wpisuje się również w komunikacyjną politykę miasta. O bezpieczeństwo pieszych i rowerzystów zadbano poprzez zastosowanie rond, podniesionych skrzyżowań oraz spowalniaczy ruchu kołowego. Teren osiedla stanowić ma strefę uspokojenia ruchu.

Pod każdym z zespołów budynków znajdować się będą wyniesione o pół kondygnacji podziemne platformy parkingowe, które wydzielą przestrzenie prywatne od ogólnodostępnych i uwolnią teren od parkujących samochodów. Na styku dzielnic pojawią się natomiast wielopoziomowe parkingi naziemne. W ten sposób uwolniona zostanie przestrzeń między budynkami i będzie więcej miejsca na zieleń, sport i rekreację.

Kilkudziesięciometrowe silosy – pozostałość po dawnej cementowni – zostaną zaadaptowane m.in. na nowoczesne centrum wspinaczkowe. Iluminowane i kolorowe, będą one charakterystycznym elementem identyfikacji miejsca.

Wokół nich zaplanowano miejski plac wydarzeń oraz wioskę sportową z centrum sportów wodnych i zespołowych, wzdłuż linii kolejowej natomiast zlokalizowano tory lekkoatletyczne, trasy biegowe i parkour, siłownie oraz strefę pikników sąsiedzkich.

Projektanci zadbali również o odpowiednie zróżnicowanie zabudowy dzielnicy. Od strony parku przewidziano budynki w zabudowie szeregowej, które stopniowo przechodzić będą w bardziej zwartą zabudowę wielorodzinną o średniej intensywności, aż po zabudowę pierzejową wzdłuż pasażu miejskiego. Budynki wielorodzinne o najwyższej intensywności usytuowane będą w północnej części terenu, sąsiadującej bezpośrednio z linią kolejową. To bariera akustyczna zagospodarowywanego obszaru.

Energia bez emisji

SILO to przede wszystkim czysta energia czerpana ze źródeł fotowoltaicznych oraz ze spalania biomasy, powstałej ze ścieków produkowanych przez mieszkańców. Budynki zostaną wykonane w technologii pasywnej, czyli o znacznie zmniejszonym zapotrzebowaniu na energię.

Na retencyjnych zielonych dachach zainstalowany będzie system odprowadzania deszczówki, która trafi do lokalnych zbiorników wodnych.

Dla mieszkańców posiadających auta elektryczne przewidziano miejsca parkingowe wyposażone w infrastrukturę do ładowania baterii. Ścieżki rowerowe i dostępność środków komunikacji publicznej, w tym SKA, sprawią, że osiedle będzie doskonale skomunikowane.

Bogata oferta usługowo-handlowa zlokalizowana wzdłuż miejskiego pasażu oraz infrastruktura sportowo-rehabilitacyjna pozwolą osiedlu stać się atrakcyjnym miejscem do życia dla seniorów i rodzin wielopokoleniowych.

W SILO powstanie docelowo około 2500 mieszkań dla 5000 mieszkańców. Wstępnie szacuje się, że realizacja podzielona na etapy potrwać ma do 2035 roku. Przewidywany koszt inwestycji to pół miliarda złotych.

Podstawowe dane:

Lokalizacja:      Jaworzno-Szczakowa

Inwestor:           SLAG Recycling/grupa St. Paul’s Developments

Architekt:          HORIZONE Studio

Obszar objęty projektem: ok. 20 ha

Powierzchnia całkowita: ok. 154 900 m2
Funkcje: mieszkaniowe (ok. 80 proc. ), usługowe, sportowo-rekreacyjne, inne.

Liczba mieszkań: ok. 2500

Szacowana liczba mieszkańców: ok. 5000

Powierzchnia biologicznie czynna:  ok. 48 proc.

źródło: materiały prasowe Horizone Studio