Konin coraz bardziej odporny na skutki zmiany klimatu i przyjazny dla mieszkańców
W wyniku realizacji projektu „Zielone korytarze miejskie – klimatyczne przebudzenie w Koninie” miasto zyskało wiele nowych lub zrewitalizowanych zielono-niebieskich terenów, które wspólnie z istniejącymi już terenami zieleni współtworzą zielone korytarze.
Konin jest poprzemysłowym miastem, gdzie występuje wiele terenów pokopalnianych. Poprzez realizację projektu uzyskało ono zwiększenie ilości terenów obsadzonych roślinami, połączenie istniejących i nowo powstających terenów zieleni w zielone korytarze miejskie, które stały się zintegrowanymi przestrzeniami dostarczającymi tzw. usług ekosystemowych.
Projekt „Zielone korytarze miejskie – klimatyczne przebudzenie w Koninie” polega na realizacji działań w zakresie zielono-niebieskiej infrastruktury i zwiększeniu powierzchni terenów zieleni, zintensyfikowaniu działań związanych z zagospodarowaniem wód opadowych w mieście w miejscu ich powstawania, likwidacji miejskich „wysp ciepła” oraz poprawie mikroklimatu wewnątrz miasta.
Zielone Podwórko Miejskie, czyli jak zmienił się Chorzeń
Chorzeń to położona w zachodniej części miasta dzielnica Konina. Występuje tam dość intensywna, wysoka zabudowa mieszkaniowa i sieć dróg.
W ostatnim kwartale 2023 roku w dzielnicy Chorzeń zostały zakończone prace, w wyniku których powstało Zielone Podwórko Miejskie.
Wytypowanie tego miejsca do realizacji inwestycji związanych z zielono-niebieską infrastrukturą jest efektem wspólnej pracy przedstawicieli Urzędu Miasta Konin z partnerami projektu – Norwegian Association for Green Infrastructure, Polskim Stowarzyszeniem „Dachy Zielone” oraz Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu już na etapie diagnozowania problemów związanych z koniecznością adaptacji miasta do zmian klimatu i opracowywania wniosku projektowego.
W trakcie realizacji projektu zagospodarowanie tej przestrzeni zaprojektował partner Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, który rozpoczął swoje prace od przeprowadzenia konsultacji społecznych.
W wyniku trafnej diagnozy powstała dostosowana do charakteru osiedla przestrzeń publiczna, która służy mieszkańcom, pozwala na zagospodarowanie wód opadowych, a jednocześnie pełni funkcję integracyjną i edukacyjną (przy obiekcie zostanie postawiona plansza edukacyjna).
Zadbano o to, żeby mieszkańcy zyskali atrakcyjną wizualnie przestrzeń do wypoczynku. W pobliżu placu zabaw, przy alejce spacerowej pojawiły się nowe ławki, donice oraz kosze na śmieci.
Jak łapać deszcz – retencjonujemy opady w miejscu ich występowania
Zmieniające się warunki klimatyczne wymuszają konieczność szukania sposobów na zwiększenie odporności miast na ich negatywne skutki i adaptowanie przestrzeni miejskich do tych zmian.
Jak większość miast w Polsce, miasto Konin stanęło przed wyzwaniem związanym z nawalnymi opadami. Dlatego jednym z celów projektu było zagospodarowanie wód opadowych w miejscu ich występowania, jako sposób na adaptację do zmian klimatu.
Na osiedlu Chorzeń powstał system retencji krajobrazowej. Jego działanie polega na zbieraniu większej ilości wody opadowej, w szczególności deszczy o dużym natężeniu, które są „wyłapywane” przez „liście zbierające wodę” oraz przez „łapacz deszczu”, a następnie prowadzone do niecki retencyjnej, gdzie powoli wsiąkają w grunt.
Dzięki takiemu rozwiązaniu woda opadowa zamiast uciekać do kanalizacji burzowej i przeciążać system kanalizacji miejskiej lub tworzyć zastoiny wodne na nawierzchniach jest w sposób kontrolowany infiltrowana do gruntu.
Warto zaznaczyć, że teren ten jest otoczony przez drogi, czyli sąsiaduje z nim dość dużo powierzchni asfaltowych, po których w czasie deszczu spływają w dużej ilości wody opadowe.
Tak zagospodarowane poprzez retencję krajobrazową wody opadowe są wykorzystywane przez rośliny (co równocześnie pomaga przeciwdziałać zjawisku suszy), a nadmiar paruje podczas upałów. Zdecydowanie poprawia to mikroklimat tego miejsca i przeciwdziała negatywnym skutkom zjawiska miejskiej wyspy ciepła.
Dzięki zastosowaniu „liści zbierających wodę” oraz „łapacza deszczu” system miejscowej retencji na osiedlu Chorzeń jest bardzo wydajny, a przy tym atrakcyjny wizualnie. Spacerujący mieszkańcy zatrzymują się przy nim i obserwują jego działanie. Pełni więc równocześnie funkcję edukacyjną.
Przed realizacją projektu miejsce przeznaczone do zagospodarowania na osiedlu Chorzeń było wydeptywane przez przechodniów. Stanowiło to wyraźny sygnał dla projektantów, że potrzebny jest wytyczony trakt komunikacyjny.
W ramach budowy tego Zielonego Podwórka Miejskiego powstała więc ścieżka o mineralnej nawierzchni, przy której postawiono lampy solarne. Dodatkowo przy ścieżce powstały pionowe powierzchnie zazielenione – roślinne ściany z pnącym bluszczem.
Mieszkańcy mogą teraz korzystać z oświetlonego, estetycznie zagospodarowanego traktu komunikacyjnego. Zamiast utwardzonej, wydeptanej nawierzchni (zasklepionego gruntu) powstała ścieżka mineralna z nawierzchnią rozszczelnioną, w którą będą wsiąkać wody opadowe.
Lampy solarne – chronimy klimat przed dalszymi zmianami
Zastosowane przy ścieżce oświetlenie to lampy solarne. Tego typu rozwiązania nie wykorzystują energii elektrycznej, a tym samym nie powodują emisji dwutlenku węgla i dalszych zmian klimatu. To cenny aspekt mitygacji, czyli ochrony klimatu przed dalszymi zmianami.
Widoczne z daleka, charakterystyczne lampy solarne sprawiły, że swego rodzaju motywem przewodnim tego miejsca stały się Odnawialne Źródła Energii (OZE).
Dofinansowanie z Mechanizmu Finansowego EOG pozwoliło na inwestycje w zielono-niebieską infrastrukturę i działania edukacyjne
Poprzez realizację projektu „Zielone korytarze miejskie – klimatyczne przebudzenie w Koninie” miasto Konin dąży do rozwiązania problemów polegających na występowaniu zjawiska miejskiej wyspy ciepła, suszy, niskich opadów i niedoboru wody, a równocześnie lokalnych podtopień spowodowanych gwałtownymi ulewami i ograniczoną retencją wód opadowych.
Celem głównym projektu jest zwiększenie odporności miasta Konin na negatywne zjawiska wynikające ze zmian klimatu oraz adaptacja do tych zmian, podniesienie świadomości społeczeństwa na temat zmian klimatu, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych poprzez realizację inwestycji w zakresie zielono-niebieskiej infrastruktury.
Efektem jest zwiększenie biologicznie czynnych terenów zieleni i różnorodności biologicznej, wsparcie procesów napowietrzania i wentylacji miasta, zmniejszenie efektu miejskiej wyspy ciepła, likwidacja zasklepień i uszczelnień gruntu, przechwytywanie i zagospodarowanie wody opadowej przez retencję krajobrazową i zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców.
W niniejszym artykule przedstawiono jako przykład tylko jeden z etapów realizacji tego projektu, czyli Zielone Podwórko Miejskie na terenie dzielnicy Chorzeń. Łącznie wybudowano 23 odcinki zielonych korytarzy miejskich, o sumarycznej długości ok. 17 kilometrów, 2 parki kieszonkowe oraz 7 zielonych podwórek miejskich.
W ramach projektu pn. „Zielone korytarze miejskie – klimatyczne przebudzenie w Koninie” powstały liczne inwestycje w zakresie zielono-niebieskiej infrastruktury. Projekt jest też przykładem bardzo owocnej współpracy, wymiany wiedzy i doświadczenia z partnerami polskimi oraz partnerem z Norwegii.
Projekt ma charakter kompleksowy uwzględnia działania adaptacyjne, mitygacyjne oraz edukacyjne, które są ze sobą spójne i wzajemnie powiązane.
Jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego „Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu”, finansowany ze środków MF EOG 2014-2021 oraz z budżetu państwa.
Beneficjentem projektu jest miasto Konin.
Projekt jest realizowany w partnerstwie z:
Polskim Stowarzyszeniem „Dachy Zielone” (PSDZ)
Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu (UP we Wrocławiu)
Norwegian Association for Green Infrastructure (NFGI)
Więcej informacji o projekcie można znaleźć na stronie: https://psdz.pl/fundusze_EOG/Konin
Więcej informacji o Funduszach EOG można znaleźć na:
www.eeagrants.org, www.eog.gov.pl
Autor: Katarzyna Wolańska, Polskie Stowarzyszenie „Dachy Zielone“
Autorka składa podziękowania Urzędowi Miasta Konin za wyrażenie zgody i udzielenie praw autorskich do publikacji grafiki oraz zdjęć w niniejszym artykule promującym efekty projektu „Zielone korytarze miejskie – klimatyczne przebudzenie w Koninie”.
