IOŚ-PIB: Zintegrowane planowanie rozwoju w kontekście zmian klimatu. Poradnik dla samorządów
Publikacja „Zintegrowane planowanie rozwoju w kontekście zmian klimatu. Poradnik dla samorządów” powstała w celu wsparcia wdrażania zintegrowanego programowania i zarządzania rozwojem na poziomie lokalnym i regionalnym w kontekście zmian klimatu.
Poradnik ma służyć budowaniu odporności klimatycznej gmin i regionów poprzez uwzględnianie polityki klimatycznej w polityce rozwoju. W poradniku przedstawiono różne aspekty związane z integracją planowania rozwoju z wymiarem klimatycznym – łagodzeniem zmian klimatu i adaptacja do skutków tych zmian.
Poradnik jest skierowany do samorządów lokalny i regionalnych.
Autorki postawiły sobie za cel, aby poradnik miał jak najbardziej praktyczny charakter. Tak, aby służył on pomocą w codziennym funkcjonowaniu gmin i regionów i prowadził je przez różne etapy pracy nad dokumentami strategicznymi.
Poradnik powstał w szczególnym czasie, kiedy system związany z dokumentami polityki rozwoju, w tym polityki klimatycznej, podlega zmianom w związku z nowelizacją ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, dokonaną w 2020 roku oraz z wprowadzeniem w 2025 roku nowej kategorii celów w strategiach rozwoju gmin – celów klimatyczno-środowiskowych.
Autorki poradnika starały się wyjaśnić, jak zapewnić spójność MPA i strategię rozwoju gminy oraz jak uwzględnić aspekty związane ze zmianami klimatu w strategii rozwoju, gdy gmina nie ma ustawowego obowiązku opracowania MPA.
Poradnik został opracowany w projekcie „Operacjonalizacja Systemu Zarządzania Rozwojem Polski. Udoskonalenie i wprowadzenie innowacyjnych i skutecznych rozwiązań do systemu społeczno-gospodarczego i przestrzennego w ramach długookresowego programowania polityki rozwoju” (PL2050) finansowanym ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w ramach Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych GOSPOSTRATEG i zrealizowanym przez konsorcjum Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Instytutu Rozwoju Miast i Regionów oraz IOŚ-PIB.
Dachy zielone jako element błękitno-zielonej infrastruktury
W rozdziale 5.3 poradnika zatytułowanym „Adaptacja poprzez zazielenianie” znajdziemy informacje na temat dachów zielonych i roślinnych ścian jako elementów błękitno-zielonej infrastruktury:
Rozwiązania bazujące na naturze są elementem błękitno‑zielonej infrastruktury, której rozwój jest kluczowym działaniem adaptacyjnym w gminach. Szczególne znaczenie błękitno‑zielonej infrastrukturze nadano w przyjętej w 2022 r. Krajowej Polityce Miejskiej, w której wskazano, iż błękitno‑zielona infrastruktura powinna zyskać należytą jej, wysoką rangę, nie mniejszą niż każda inna infrastruktura w mieście. Powinna być także kształtowana w sposób świadomy, dlatego Krajowa Polityka Miejska 2030 wskazuje potrzebę opracowania w miastach planu zarządzania błękitno‑zieloną infrastrukturą. Plany te realizują rekomendację opracowania planów zazieleniania w miastach powyżej 20 tys. mieszkańców, zawartą w unijnej Strategii na rzecz bioróżnorodności 2030.
Błękitno‑zielona infrastruktura pełni niezwykle ważną rolę w przeciwdziałaniu skutkom intensywnego deszczu. Zwiększa retencyjność na terenach zurbanizowanych i pozwala na zagospodarowanie wód opadowych w miejscu opadu. Kształtowanie błękitno‑zielonej infrastruktury powinno łączyć różnorodne rozwiązania bazujące na naturze (np. stawy i niecki retencyjne, zbiorniki na wodę, ogrody deszczowe, zielone dachy i ogrody wertykalne), tereny zieleni (np. parki, ogrody, skwery) oraz obszary występowania wód powierzchniowych, mokradeł czy lasów. Kształtowanie błękitno‑zielonej infrastruktury jest wyjątkowo pilnym zadaniem gmin, gdyż na wielu terenach zurbanizowanych obserwowane są nie tylko nagłe powodzie, ale także zjawisko suszy. Coraz więcej gmin w Polsce boryka się z niedoborem wody.
Zazielenianie przestrzeni realizowane jest nie tylko poprzez zakładanie parków, tworzenie skwerów, czy zazielenianie ciągów komunikacyjnych. Z uwagi na dotychczasową zabudowę i ograniczenia związane z dostępnością przestrzenną elementy BZI wprowadzane są w przestrzeniach dotąd powszechnie niewykorzystywanych w celu zazieleniania, jak: dachy, ściany, torowiska.
Poradnik można pobrać bezpłatnie na stronie wydawnictwa oraz stronie projektu.
