STORMWATER POLAND 2023 relacja

Konferencja „Stormwater Poland” jest wydarzeniem, które już na stałe wpisało się w pejzaż wydarzeń branży zajmującej się szeroko pojętym problemem wód opadowych, na którym po prostu warto być.

W tym roku była to już VII edycja, a jej hasło przewodnie to: „Adaptacja z jakością”. Wydarzenie odbyło się w dniach 27-28.09.23 w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. Obserwowana zmiana klimatu przejawiająca się miedzy innymi z jednej strony wzrostem intensywnych i nawalnych opadów, a z drugiej długimi okresami suszy spowodowała konieczność podjęcia działań w celu adaptacji obszarów, szczególnie tych zurbanizowanych, do zachodzących zmian. Mimo iż wyzwania dotyczące ujmowania i zagospodarowania wód opadowych mają charakter globalny, to jednak działania zapobiegające (lub raczej należałoby powiedzieć spowalniające) proces degradacji środowiska wodnego powinny być podejmowane w ujęciu lokalnym. Szeroko pojęta retencja wód opadowych jest podstawą ograniczenia poboru wody z ujęć powierzchniowych oraz podziemnych a np. możliwość ich rozsączania do gruntu pozwala zatem na podniesienie poziomu wód gruntowych, których poziom ulega ciągłemu obniżaniu. Stąd pierwszy dzień obrad związany był ściśle z adaptacją miejskiej hydrologii do wyzwań, jakie niesie ze sobą obserwowana zmiana klimatu. Przedstawione prezentacje polskie oraz zagraniczne pokazały, że jest to możliwe.

Poruszano tu między innymi tematy związane ze standardami retencjonowania wód opadowych (na przykładzie miasta Poznania) jak i dobrymi praktykami wdrażanymi np. w Piasecznie przez opracowanie programu „Zagospodarowania wód opadowych i roztopowych”. Poruszono również bardzo ważną kwestię przywrócenia rzek miastom. Poprawa jakości wód umożliwia odzyskiwanie walorów przyrodniczo-krajobrazowych i przestrzeni publicznej rzek jak to ma już miejsce np. w Kopenhadze, Szwajcarii czy Kanadzie. Należy podkreślić jednak, że wprowadzanie tych dobrych zmian/dobrych praktyk wymaga rzetelnych i różnorodnych danych pomiarowych, na bazie których tworzone są np. modele matematyczne bardzo pomocne w podejmowaniu kluczowych decyzji dla miasta.

Szeroko przedstawiane na konferencji nowe technologie są już w obecnym czasie praktycznie niezbędne w zapewnieniu odporności miast na zmianę klimatu i związane z tym skutki. Żeby te możliwości, pomysły i idee wdrażać w życie konieczne jest zapewnienie odpowiedniego ich finansowania, co również zostało przedstawione w pierwszym dniu konferencji. Możliwości dofinansowania prac adaptacyjnych ze środków Unii Europejskiej, w tym programem FEnIKS, stanowią bowiem z reguły ogromną część budżetu poszczególnych projektów.

Drugi dzień konferencji poświęcony był jakości nie tylko wód opadowych ale także ogólnie wód w obrębie miasta. Inspiracją do podjęcia tak ważnego tematu była katastrofa rzeki Odry. W tym dniu skupiono się na technologiach, pracach koncepcyjnych, wynikach badań oraz przykładach modelowania w skali zlewni dotyczących oczyszczania wód opadowych oraz rozwiązań wpływających na obniżenie emisji zanieczyszczeń z przelewów burzowych. Obecnie szykowanych jest wiele zmian w nowej Dyrektywie ściekowej dotyczących funkcjonowania przelewów burzowych, co zostało omówione w prezentacji przedstawiciela Wodociągów Miasta Krakowa.

W wodach powierzchniowych coraz częściej odkrywamy nowe rodzaje substancji tzw. mikrozanieczyszczenia pochodzące przede wszystkim z przemysłu farmaceutycznego czy kosmetycznego. Niestety ich wpływ na biocenozę odbiorników wodnych nie jest do końca rozpoznany i przebadany albo w wielu przypadkach wręcz jeszcze nieznany. Przykładem może być np. wszechobecność mikroplastiku, hormonów czy metali ciężkich w wodach powierzchniowych i w konsekwencji ich wpływ na zdrowie człowieka. Stąd konieczność stosowania nowych technologii, innowacji, materiałów i systemów pod kątem indywidualnego podejścia do procesu oczyszczania i usuwania konkretnych rodzajów zanieczyszczeń. Takie spersonalizowane systemy oczyszczania, przedstawione w trakcie drugiego dnia konferencji, można stosować do różnych rodzajów wód: rzek, stawów, stawów rybnych, a także oczyszczania ścieków przemysłowych rolnych czy kopalnianych. W niektórych wypadkach produkt uboczny, po odpowiednim przygotowaniu, może stanowić cenny nawóz np. siarczan potasu. Ważna, z punktu widzenia bezpieczeństwa systemów wodociągowych, jest możliwość zastosowania innowacyjnych technologii i rozwiązań do systemów zabezpieczających wodę w sieci przed skażeniem.

Prezentacja przedstawiciela firmy CDM Smith zwróciła uwagę na problem nowego rodzaju opadu powodującego tzw. powodzie błyskawiczne i ich konsekwencje dla miasta, które zostały pokazane na przykładzie Dortmundu. Należy zwrócić uwagę, że nowe podejście i projekty powinny uwzględniać także właśnie ten rodzaj opadów. Nasze myślenie powinno skupić się na ujmowaniu, zagospodarowaniu i wykorzystaniu wód opadowych w miejscu ich powstawania, co jest obecnie już szeroko stosowane, ale powinno również uwzględniać konieczność stosowania systemów zamkniętych z bardzo niewielkim (jeśli w ogóle) odprowadzaniem tych wód do rzek, co z pewnością będzie wyzwaniem dla kolejnych pokoleń.

Monitoring online wód powierzchniowych to równie aktualny temat, szczególnie w aspekcie katastrofy rzeki Odry. Ważne jest nie tylko gromadzenie wyników pomiarów, ale przede wszystkim wyznaczanie i analizowanie trendów zmian badanych wskaźników zanieczyszczenia w celu oceny potencjalnego zagrożenia rzeki. O tym wszystkim w szczegółach mówił przedstawiciel firmy OTT Hydromet.

W trakcie tego dnia konferencji można było również zapoznać się z wieloma inspirującymi doświadczeniami z zagranicy. W prezentacjach zademonstrowano funkcjonujące już na świecie narzędzia prognostyczne dotyczące jakości wody, a także zakwitów alg, dla nas szczególnie ważnego ze względu na sytuację Odry.

Nowością tej edycji konferencji była debata oksfordzka dotycząca tezy nadania osobowości prawnej Wiśle w celu uniknięcia katastrofy na miarę Odry. Wzbudziła ona wiele emocji i kontrowersji. Każda ze stron debaty przedstawiła swoje argumenty, które w konsekwencji wskazały na potrzebę zmiany myślenia o rzece oraz zmiany prawa wodnego. Zwrócono także uwagę na ważną kwestię – kto ma reprezentować rzekę? – rząd, naukowcy, przedstawiciele gminy, a może inne organizacje? Jak pokazał przebieg debaty podejmowanie decyzji dotyczącej rzeki jest bardzo skomplikowane, bowiem potrzeby wszystkich podmiotów z nią związanych są znacząco różne. Debata może nie dala jednoznacznej odpowiedzi na postawioną tezę, ale z pewnością wzbudziła wielkie zainteresowanie i refleksję. Było to doświadczenie, wobec którego trudno zostać obojętnym, motywujące do głębokiego przemyślenia i zastanowienia się przyszłością rzek nie tylko w Polsce, ale i na świecie.

Konferencja „Stormwater Poland” stanowi wyjątkową platformę wymiany wiedzy i doświadczeń między praktykami a teoretykami pozwalając na nawiązanie ciekawych relacji. Dzięki licznej obecności przedstawicieli biznesu i nauki wydarzenie było okazją do nawiązania kontaktów i rozpoczęcia ciekawych dyskusji, być może nowych projektów. Zakres tematyczny konferencji był bardzo szeroki, prezentacje pokazały wyzwania i problemy współczesnej gospodarki wodno-ściekowej w aspekcie zmian klimatu oraz wiele przykładowych rozwiązań i koncepcji pokazujących możliwości adaptacji miast do tych zmian. Gorące dyskusje w kuluarach oraz podczas całego czasu trwania konferencji stanowią potwierdzenie potrzeby podtrzymania jej cyklicznego charakteru.

Gorąco zachęcam do udziału w kolejnej edycji konferencji, poruszającej niezwykle ważny i aktualny temat ujmowania i zagospodarowania wód opadowych. Każda kolejna odsłona porusza nowe aspekty tego zagadnienia, które można porównać do naczyń połączonych bowiem: pomysł, decyzyjność, finansowanie, projektowanie, modelowanie, wykonanie, wyposażenie i w końcu eksploatacja to elementy całości, są wzajemnie od siebie zależne. Tylko kompleksowa wiedza i umiejętność połączenia poszczególnych puzzli w całość gwarantuje powodzenie, a to uzależnione jest przede wszystkim od poziomu wiedzy w konkretnym temacie. Wszystko to można znaleźć właśnie tutaj!

Prof. Agnieszka Brzezińska Politechnika Łódzka

Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska

Instytut Inżynierii Środowiska i Instalacji Budowlanych

Patronat medialny: