Pages Menu
Categories Menu

Posted by on wrz 16, 2021 in GOZ, Prawo | 0 comments

System kaucyjny w projekcie ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi

System kaucyjny w projekcie ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów Projekt znalazł się projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to I kwartał 2022 r.

Informacje o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań planowanych w projekcie

W dniu 12 czerwca 2019 r. opublikowana została w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (Dz. Urz. L Nr 155 z 12.06.2019, str. 1).

Podstawowym problemem, do którego rozwiązania ma przyczynić się ww. dyrektywa, są odpady z tworzyw sztucznych zanieczyszczające środowisko morskie. Co roku coraz więcej odpadów z tworzyw sztucznych gromadzi się w morzach i oceanach. Ma to szkodliwy wpływ na ekosystemy, różnorodność biologiczną oraz potencjalnie na zdrowie ludzi. Obecnie pozostałości po tworzywach sztucznych można znaleźć u wielu gatunków morskich – żółwi morskich, wielorybów, ptaków oraz u niektórych gatunków ryb lub skorupiaków, przez co trafiają one do łańcucha pokarmowego. Ponadto odpady z tworzyw sztucznych budzą powszechne zaniepokojenie oraz mają negatywny wpływ na takie rodzaje działalności, jak turystyka, rybołówstwo i żegluga. Jednocześnie dochodzi do utraty wartościowego materiału, który staje się odpadem mimo, że mógłby zostać ponownie wykorzystany.

Tworzywa sztuczne stanowią 80–85% wszystkich odpadów morskich zgodnie z wyliczeniami przeprowadzonymi na plażach. Pod względem ilościowym produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych stanowią 50% wszystkich odpadów występujących w środowisku morskim. Wśród dziesięciu najczęściej występujących na europejskich plażach odpadów z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na pierwszym miejscu wymienia się butelki na napoje oraz ich nakrętki i pokrywki. Niniejszy projekt ustawy, w zakresie obowiązku selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z jednorazowych butelek z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3l, uzupełnia wymagania transponowane z dyrektywy 2019/904 za pomocą projektu ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (UC73).

Ponadto obecnie funkcjonujący w Polsce system rozszerzonej odpowiedzialności producenta jest dostosowywany do nowych wymagań w tym zakresie wynikających z dyrektywy 2008/98/WE w sprawie odpadów w ramach równoległej nowelizacji przepisów ustawy z dnia 13 maja 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (UC81). Należy zauważyć, że w ramach rozszerzonej odpowiedzialności producenta przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach są obowiązani do zagospodarowania odpadów powstałych z wprowadzonych przez nich opakowań.
W art. 9 dyrektywy 2019/904 zawarty jest obowiązek zapewnienia selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3l wraz z ich zakrętkami i wieczkami na poziomie 77% w 2025 r. oraz 90% w 2029 r. Obowiązek ten może być realizowany np. za pomocą systemów zwrotu kaucji.

W celu zapewnienia wysokich poziomów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z powyższych opakowań rekomenduje się wprowadzenie systemu kaucyjnego obejmującego opakowania napojów z tworzyw sztucznych. W projekcie ustawy zostaną określone wymagania dotyczące utworzenia i prowadzenia przez przedsiębiorców systemu kaucyjnego, który będzie wspomagać selektywne zbieranie opakowań.

Poza przepisami wdrażającymi art. 9 dyrektywy 2019/904, w projekcie ustawy zaproponowano także utworzenie systemu kaucyjnego dla opakowań szklanych. Obecnie funkcjonują na stosunkowo szeroką skalę systemy kaucyjne obejmujące tego rodzaju opakowania wielokrotnego użytku. Z kolei opakowania szklane jednorazowego użytku  z powodzeniem zbierane są w ramach systemów gminnych. Dlatego zaproponowano objęcie uregulowanym prawnie systemem kaucyjnym jedynie szklanych butelek na napoje wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5l.

Istota rozwiązań ujętych w projekcie

Utworzenie systemu kaucyjnego wspomoże osiągnięcie celu selektywnego zbierania opakowań napojów wykonanych z tworzyw sztucznych, a także ułatwi wielokrotne użycie opakowań szklanych.

W projekcie ustawy zostaną określone warunki, jakie muszą spełniać tworzone przez przedsiębiorców systemy kaucyjne. Będzie to m.in. powszechność systemu, niedyskryminujący charakter oraz brak obowiązku posiadania paragonu w celu odzyskania kaucji.

Przez system kaucyjny należy rozumieć system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach pobierana jest opłata, która jest zwracana w momencie zwrotu opakowań lub odpadów opakowaniowych bez konieczności okazania paragonu potwierdzającego wcześniejsze uiszczenie kaucji. Nieodebrana przez konsumentów kaucja trafi do wprowadzających produkty w opakowaniach i będzie mogła zostać przeznaczona przez tych przedsiębiorców na sfinansowanie systemu. Wprowadzający produkty w opakowaniach w ramach systemu kaucyjnego będą zobowiązani do sfinansowania co najmniej:

  1. selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych;
  2. transportu opakowań do producenta oraz odpadów opakowaniowych do zakładu przetwarzania;
  3. kosztów sprawozdawczości.

System kaucyjny tworzyć będą wprowadzający produkty w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym. Wprowadzających reprezentował będzie jeden podmiot odpowiedzialny za zarządzanie systemem. Wybór tego podmiotu będzie należał do wprowadzających, którzy tworzyć będą system.

System kaucyjny będzie mógł zostać uruchomiony po uzyskaniu zezwolenia na jego funkcjonowanie wydanego przez ministra właściwego do spraw klimatu w drodze decyzji. Przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym będą obowiązani do uzyskania w ramach systemu kaucyjnego określonych poziomów selektywnego zbierania opakowań lub odpadów opakowaniowych. Butelki po napojach objętych systemem kaucyjnym, które zostaną zebrane poza tym systemem, nie będą wliczane do uzyskiwanych poziomów selektywnego zbierania.

Nieuzyskanie wymaganych poziomów wiązać się będzie z koniecznością uiszczenia przez wprowadzających opłaty produktowej. Jest to mechanizm, który ma na celu skłonienie przedsiębiorców do utworzenia systemu kaucyjnego. Reprezentant wprowadzających uczestniczących w systemie będzie składał ministrowi właściwemu do spraw klimatu coroczne sprawozdanie, które będzie zawierało m.in. informacje o:

  1. wysokości środków przeznaczonych na funkcjonowanie systemu kaucyjnego;
  2. wysokości nieodebranej kaucji;
  3. masie opakowań i odpadów opakowaniowych zebranych selektywnie w ramach systemu kaucyjnego.

Zaproponowane przepisy zobowiązują każdy sklep o powierzchni handlowej powyżej 100m2 do odbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań objętych systemem kaucyjnym oraz do zwrotu kaucji. Są to na tyle duże powierzchnie, które pozwolą na magazynowanie zebranych opakowań. Mniejsze jednostki handlowe będą mogły odbierać te opakowania i zarazem zwracać kaucję na zasadzie dobrowolności. Wszystkie jednostki handlowe będą natomiast obowiązane do pobierania kaucji.

Oczekiwane efekty:

  1. wzrost masy selektywnie zbieranych odpadów opakowaniowych i opakowań, na które zostanie nałożona kaucja;
  2. zmniejszenie masy odpadów opakowaniowych z tworzywa sztucznego oraz szklanych w strumieniu odpadów komunalnych;
  3. osiągnięcie unijnych celów w zakresie selektywnego zbierania butelek z tworzywa sztucznego po napojach o pojemności do 3l.

Korzyści:

  1. zwiększenie osiąganego poziomu recyklingu odpadów opakowaniowych;
  2. zmniejszenie zaśmiecenia odpadami opakowaniowymi;
  3. jasne i przejrzyste zasady systemu kaucyjnego, który będzie jednolity w całym kraju;
  4.  zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych, co oznacza pozostawienie większej ich ilości dla przyszłych pokoleń.

źródło: https://archiwum.bip.kprm.gov.pl/kpr/form/r2725934184,Projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-gospodarce-opakowaniami-i-odpadami-opakowaniow.html