Climathon 2018 – Czas na ogrody deszczowe w Krakowie

26-27 października w Krakowie odbyła się kolejna edycja Climathonu – Kreatywnie dla Klimatu. Climathon to konkurs trwający 24 godziny, którego celem było wypracowanie rozwiązań na rzecz ochrony klimatu w mieście. Główną nagrodą w ramach Climathon Kraków 2018 było 4000 złotych. Zwycięski projekt to Ogrody deszczowe, który został zaproponowany przez Waldemara Boczara.

Gdzie w Krakowie obserwujemy zmiany klimatu?

Zmieniający się klimat, sprawia, że coraz częściej jesteśmy świadkami ekstremalnych zjawisk pogodowych. Szczególnie w okresie letnim obserwujemy ulewne deszcze, które przyczyniają się do tworzenia lokalnych podtopień i powodzi. Z drugiej strony długotrwałe susze generują problemy nadmiernego nagrzewania oraz braku wody dla roślin. Rozbudowa miasta, powstawanie nowych budynków, dróg i chodników, powoduje, że coraz mniej wody wsiąka w ziemię. Tym samym miasto musi inwestować w kolejne to systemy i sieci kanalizacyjne odprowadzające deszczówkę.

Warto podkreślić, że z punktu widzenia interesów Krakowa, niezwykle korzystne byłoby podjęcie działań mających na celu sukcesywną poprawę retencyjności miasta. Poza budową zbiorników retencyjnych należy dążyć do ograniczenia powierzchni terenów uszczelnionych o betonowych i brukowanych nawierzchniach. Zwiększając tym samym ilość obszarów biologicznie czynnych – zielonych. Zamiast odprowadzać wodę opadową
do systemu kanalizacji i rzek, warto zagospodarować ją w miejscu powstawania.

Jak wykorzystać deszczówkę?

Proste rozwiązanie, które ogranicza odpływ wód opadowych do kanalizacji, a równocześnie pomaga dbać o rośliny w trakcie suszy jest ogród deszczowy. Ogród taki można zbudować w pojemniku lub w gruncie, w obu przypadkach zasilany wodą deszczową zbieraną z dachu, placu lub drogi. Tworzony jest z kilku warstw: żwiru, piasku, ziemi i kamieni, które pełnią rolę stabilizującą. Dzięki ogrodom deszczowym mniej wody opadowej spływa do kanalizacji, ponieważ zostaje zatrzymana w warstwach filtracyjnych, a następnie odparowana do atmosfery.

Rośliny w ogrodzie deszczowym

W centralnej części zasadzane są specjalnie rośliny hydrofitowe, które dodatkowo oczyszczają deszczówkę, dzięki czemu poprawia się jakość wód gruntowych i powierzchniowych. Korzenie i kłącza roślin hydrofitowych wychwytują z wody zanieczyszczenia takie jak metale ciężkie czy związki biogenne. W polskich warunkach klimatycznych dobrze sprawdzają się turzyce, sity czy nasze rodzime paprocie. Nie jest konieczne obsadzanie całego ogrodu hydrofitami, jednak zaleca się dobranie takich roślin, które znoszą okresy suszy i zalewania.

Jak zbudować ogród deszczowy?

Aby stworzyć ogród deszczowy nie jest potrzeba wykorzystania dużych przestrzeni, ponieważ można go zbudować nawet w skrzynce, którą należy umieścić pod rynną. Podstawowa zasada to wybranie odpowiedniej lokalizacji. Ogród powinien znajdować się w bliskiej odległości źródła wody opadowej, najczęściej po prostu przy rynnie. Materiał z którego można wykonać obudowę ogrodu to głównie drewna, cegły bądź tworzywa sztuczne. Pojemnik nie musi być wodoszczelny, ponieważ wnętrze wykładane jest folią. Ważne jest również umieszczenie rur wewnątrz pojemnika, które odprowadzają nadmiar wody na zewnątrz.

W takich ogrodach wykonywany jest przelew awaryjny, aby w sytuacji, kiedy w jednym z ogrodów zbierze się zbyt dużo wody to w sposób kontrolowany można ją przelać do innego ogrodu, oczka wodnego czy nawet sieci kanalizacji deszczowej.

Pielęgnacja ogrodu deszczowego nie wymaga dużych nakładów inwestycyjnych. Przy odpowiednim dobraniu podłoża, a szczególnie roślin, odpornych na lokalne warunki atmosferyczne, nie jest wymagane dodatkowe podlewanie ani nawożenie. Niewątpliwą zaletą ogrodu deszczowego w pojemniku jest również małe zapotrzebowanie na przestrzeń. Taki obiekt można łatwo wkomponować w istniejącą infrastrukturę.

Ogrody deszczowe sposobem na adaptację do zmian klimatu

Wykorzystane wód opadowych poprzez odpowiednie zagospodarowanie terenów zielonych przyczynia się do poprawy retencyjności w mieście. Ogrody deszczowe pochłaniają znacznie więcej wody niż zwykły trawnik, dodatkową ją filtrując.

Zatrzymywanie wody opadowej w ogrodach deszczowych pomaga ograniczyć lokalne podtopienia. Dodatkowa zieleń w mieście to także poprawa jakości powietrza.

Rośliny nie tylko absorbują dwutlenek węgla, ale także oczyszczają powietrze ze szkodliwych substancji chemicznych i pyłów. Ponadto, gdy w centrum miasta jest często wyższa temperatura i występuje zjawisko tzw. miejskiej wyspy ciepła, to na obszarach zielonych i wodnych w mieście lokalna temperatura spada nawet o kilka stopni.

Zasadne jest więc tworzenie tego typu infrastruktury, która przy intensywnej zabudowie ograniczy lokalne zmiany klimatu w mieście. Podsumowując, ogrody deszczowe mają wiele zalet i są przyjazny dla środowiska.       

Zaproszenie mieszkańców do współpracy

Ogrody deszczowe stanowią element błękitno – zielonej infrastruktury, która poprawia estetykę otoczenia, komfort życia i zdrowia mieszkańców miasta, dodatkowo stanowiąc walor dekoracyjny zwiększający atrakcyjność miejsca.

Autor zwycięskiego projektu w tegorocznej edycji Climathonu w Krakowie zakłada jego realizację. Przewiduje powstanie kilku takich ogrodów deszczowych, które zostaną zlokalizowane na początek m.in. przy siedzibie władz miasta czy innych budynkach miejskich.

Cele, które zostały założone w projekcie przez autora to również, chęć zaangażowania mieszkańców na rzeczy ochrony środowiska. Warto zachęcić mieszkańców, grupy społeczne, wspólnoty mieszkaniowe, firmy czy instytucje do tworzenia takich właśnie miejsc.

Należy pokazać mieszkańcom jak mogą przyczyniać się do ochrony klimatu, a zarazem poprawić komfort swojego życia i zdrowia. W ramach projektu powstanie poradnik z instrukcją wykonania ogrodu, który krok po kroku wyjaśni jak tworzyć ogrody deszczowe. Planowane są również warsztaty edukacyjne, na których każdy zainteresowany będzie mógł zobaczyć jak wykonać swój własny ogród deszczowy.           

Organizatorzy Climathonu w Krakowie

Głównym organizatorem Climathonu – Kreatywnie dla Klimatu, jest już po raz trzeci Fundacja Aeris Futuro. Projekt został dofinansowany przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie oraz Climate-KIC.

źródło: Waldemar Boczar