Rola zieleni miejskiej w obliczu zachodzących zmian klimatycznych na przykładzie chińskiego programu „Sponge City” wywiad z dr inż. Martą Weber-Siwirską
Podczas międzynarodowej konferencji Zieleń Miejska, która odbyła się w czerwcu w Katowicach mogliśmy wysłuchać Pani wystąpienia na temat Roli zieleni miejskiej w obliczu zachodzących zmian klimatycznych na przykładzie chińskiego programu „Sponge City”. Czym jest program „Sponge City”?
Program „Sponge City” dotyczy kompleksowego zaprojektowania miasta w sposób umożliwiający retencję, oczyszczanie i wykorzystywanie wody opadowej. Działania prowadzone w ramach programu obejmują zarówno tereny naturalne jak i zabudowane.
Nie znaczy to, że mamy do czynienia z szablonem do zaprojektowania idealnego miasta, ale mogą powstać wytyczne do modernizacji istniejącej infrastruktury lub rozbudowy miast. Jak sama nazwa wskazuje miasto ma działać jak gąbka, która pochłania duże ilości wody, ale w odpowiednim czasie (np. suszy) jest w stanie korzystać ze zgromadzonych zasobów.

źródło: www.newsecuritybeat.org/2017/07/sponge-city-solutions-chinas-thirsty-flooded-cities/
Jak doszło do opracowania programu „Sponge City” w Chinach, jakie tereny są nim objęte?
Na całym świecie odczuwalne są negatywne skutki zachodzących zmian klimatycznych, a jednym z nich są lokalne powodzie i podtopienia będące następstwem ulewnych deszczów, często krótkotrwałych.
W Chinach takie jednorazowe opady osiągają nawet wartość 100 mm, a ponadto wręcz pędzący w tym kraju rozwój urbanizacji przyczynił się do drastycznego pogorszenia jakości wody. W ciągu ostatnich dwóch dekad te dwa problemy stały się kluczowymi w dyskusjach polityczno- społecznych.
W związku z poważnymi powodziami w 2013 roku Rząd Chiński podjął decyzję o utworzeniu programu „Sponge City”, który będzie miał zastosowanie w całym kraju. Zaczęto prowadzić liczne badania, a w styczniu 2015 Ministerstwo Finansów i Gospodarki Wodnej ogłosiło nabór miast do programu.
W odpowiedzi zgłosiło się ich 130, spośród których wybranych zostało 16 pilotażowych, zlokalizowanych we wszystkich 5 strefach klimatycznych Chin. Strefy te różnią się maksymalnymi i minimalnymi temperaturami oraz roczną sumą opadów.
Niektóre miasta wprowadzały nowe rozwiązania dla istniejącej zabudowy, a inne wybudowały nowe dzielnice gdzie miały sprawdzać działanie programu np. w Nanning był to obszar 54 km kw.
Jakie rozwiązania są rekomendowane w ramach programu?
Podstawą działania są ekologiczne możliwości redukcji zagrożenia powodziowego oraz oczyszczania wód opadowych. Zatem przede wszystkim dąży się do zachowania możliwie największych terenów z gruntem rodzimym, czyli: parków, ogrodów przydomowych oraz tworzenie ogrodów społecznościowych (w Polsce są to też ogrody działkowe).
Jednak w bardzo gęstej zabudowie chińskich miast niewiele pozostaje naturalnej ziemi, a zatem bardzo duże znaczenie mają tu zielone dachy, a także żyjące ściany.
W programie ogromną wagę przywiązuje się także do jakości wody, zatem działania idą w kierunku jednoczesnego zatrzymywania nadmiaru wody opadowej oraz jej oczyszczania. W tym celu rekomendowane jest zakładanie ogrodów deszczowych koniecznie zawierających warstwę lub kilka warstw oczyszczania wody. Jednocześnie stale prowadzone są badania usprawniające już istniejące systemy.
Czy wiąże się to z dotacjami na wdrażanie tego typu rozwiązań?
Zdecydowanie tak. Rząd chiński przeznaczył na ten cel spore środki finansowe. W zależności od rangi miasta dotacja wynosi 600 milonów RMB (czyli około 350 milionów polskich złotych) dla stolic prowincji (polskim odpowiednikiem są miasta wojewódzkie); 500 milionów RMB dla miast gminnych i po 400 milionów RMB dla innych miast.
Ponadto, jeżeli dane miasto uzyskuje pozytywne wyniki prowadzonej działalności w ramach programu „Spone City” (łączenie sektora prywatnego z publicznym), może otrzymać dodatkowe 10% dotacji liczonej od przyznanej pierwotnie kwoty.
Czy w Europie, w Polsce można spotkać podobne programy?
W wielu europejskich miastach można spotkać się ze zbliżonymi programami lub wręcz z wdrażaniem programu „Sponge City”. Jako przykład można podać Paryż czy Berlin, ale także Bydgoszcz gdzie wprowadzony został program „Miasto jak gąbka”, natomiast we Wrocławiu został opracowany „Katalog Dobrych Praktyk” zawierający wytyczne do gospodarowania wodami opadowymi spływającymi z nawierzchni pasów drogowych.
Istnieje nawet Chińsko – Europejska platforma (China Europe Water Platform), której celem jest promocja i współpraca w zakresie gospodarowania wodą.
W ramach tej współpracy odbyło się już kilka spotkań, a w 2017 roku w Turku w Finlandii podpisano Deklarację w celu promowania komunikacji między Chinami i UE na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 dotyczącego wody.
Spotkanie odbyło się z udziałem przedstawicieli wysokiego szczebla z 11 krajów, UE, Banku Światowego i OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) oraz ok. 400 innych delegatów.
Jakie są związki Instytutu Architektury Krajobrazu na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu z Chinami?
Instytut Architektury Krajobrazu od dawna prowadzi współpracę z Hunan Agriculture University of Changsha w Chinach, a kilka lat temu działalność ta została rozszerzona o wspólne studia magisterskie, które realizowane są częściowo w Polsce, a częściowo w Chinach. Mniej więcej połowę studentów stanowią Chińczycy i to właśnie oni są dla nas źródłem wielu informacji z dziedziny współczesnej chińskiej architektury krajobrazu i zagadnień z nią powiązanych.
Rozmawiając o programie „Sponge City” w Chinach mówimy o wykorzystaniu roślinności w procesach adaptacji do zmian klimatu.
Organizuje Pani we wrześniu na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu międzynarodową konferencję z okazji 10-lecia PSDZ: Stan obecny, problemy i możliwości wdrażania Zielonej Infrastruktury we współczesnych miastach ze szczególnym uwzględnieniem zielonych dachów i żyjących ścian, która będzie dotyczyć tego typu tematyki.
Czy możemy się spodziewać równie inspirujących przykładów zastosowania zielonej infrastruktury w innych krajach podczas tej konferencji?
Oczywiście, podczas konferencji będzie można zapoznać się z przykładami niemal ze wszystkich zakątków świata.
Oprócz reprezentantów z Polski będzie można posłuchać przedstawicieli 20 następujących państw (kolejność alfabetyczna): Austria, Chiny, Czechy, Francja, Hiszpania, Indie, Iran, Kolumbia, Meksyk, Niemcy, Norwegia, Portugalia, Singapur, Szwajcaria, Turcja, Ukraina, USA, Węgry, Wielka Brytania, Włochy.
Ponadto będzie można się dowiedzieć w jaki sposób w poszczególnych miastach lub krajach odbywa się wdrażanie Zielonej Infrastruktury w tkankę miejską za pomocą konkretnych regulacji lub programów wsparcia.
Do kogo jest skierowane to wydarzenie?
Konferencja jest kierowana do szerokiego grona odbiorców. Zapraszamy serdecznie przedstawicieli świata nauki, studentów, projektantów i firmy, których działalność związana jest z zieloną infrastrukturą, a także lub przede wszystkim urzędników odpowiedzialnych za zieleń w miastach.
Czy konferencja będzie tłumaczona na język polski?
Tak, zapewniamy symultaniczne tłumaczenie wszystkich referatów, zatem osoby nie mówiące po angielsku również będą miały pełen komfort słuchania i dostępu do wszystkich informacji.
Gdzie możemy znaleźć informacje o wszystkich prelegentach, czy można jeszcze zarejestrować się na konferencję?
Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie internetowej konferencji konferencja.psdz.pl/pl/konferencja/
za pośrednictwem której do 13 września 2019 można dokonać rejestracji.
Zostało też utworzone wydarzenie na Facebooku https://www.facebook.com/events/2158511540908624/?active_tab=about
Bieżące informacje są zamieszczane również na profilu stowarzyszenia https://www.facebook.com/PolskieStowarzyszenieDachyZielone/
Zapowiada się wydarzenie dziesięciolecia jeśli chodzi o sektor zielonej infrastruktury w Polsce. Każdy kto się zajmuje tym tematem, powinien tam być. My z pewnością będziemy. Życzymy powodzenia i dziękujemy za rozmowę.
Wywiad przeprowadziła Katarzyna Wolańska ZielonaInfrastruktura.pl.
Dr inż. Marta Weber-Siwirska jest adiunktem w Instytucie Architektury Krajobrazu na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu oraz obecnym prezesem Polskiego Stowarzyszenia „Dachy Zielone”.
Jej praca badawcza od zawsze związana jest z roślinnością terenów zurbanizowanych, a w ostatnich latach koncentruje się na zagadnieniach dotyczących zielonych dachów i roślinnych ścian.
Jest autorem artykułów naukowych i popularno-naukowych poruszających problematykę zieleni miejskiej. Stale współpracuje z przedstawicielami Urzędów Miejskich polskich miast biorąc udział w krajowych i międzynarodowych konferencjach oraz warsztatach.
Poza granicami kraju brała czynny udział w seminariach i konferencjach wygłaszając prelekcje w takich krajach jak Hiszpania, Portugalia, Ukraina, Węgry, Chiny, Indie i Uzbekistan. Jest także autorem projektów i koncepcji zagospodarowania kilku parków miejskich jak również opinii eksperckich dotyczących zieleni w budynku (Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku), na budynku (Galeria handlowa Wroclavia we Wrocławiu) oraz przy budynkach (Warszawa).
Marta Weber-Siwirska jest członkiem założycielem takich stowarzyszeń jak Polskie Stowarzyszenie „Dachy Zielone”, w którym obecnie pełni funkcję prezesa oraz Polskiego Stowarzyszenia Architektów Krajobrazu, gdzie jest vice prezesem Oddziału Dolnośląskiego. Jest też członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Ogrody Dolnośląskie. W tym roku została członkiem zarządu Światowej Organizacji Zielonej Infrastruktury (World Green Infrastructure Network).
Ponadto reprezentuje Polskę na forum europejskim w Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Zielonych Dachów i Roślinnych Ścian (European Federation of Green Roof Association).