Pierwsze w Polsce wydanie „Wytycznych dla dachów zielonych” FLL
Pod koniec 2015 roku ma się ukazać polskojęzyczne wydanie „Wytycznych do projektowania, wykonywania i pielęgnacji dachów zielonych – Wytycznych dla dachów zielonych” FLL (Forschungsgesellschaft Landschaftsentwicklung Landschaftsbau e.V. – w skrócie FLL, Stowarzyszenie Badania, Rozwoju i Kształtowania Krajobrazu).
Nad wydaniem wytycznych pracuje Stowarzyszenie Wykonawców Dachów Płaskich i Fasad DAFA, które kupiło licencję na wydanie publikacji i nawiązało współpracę członkowską z FLL.
40-letnie doświadczenie FLL
FLL, czyli Stowarzyszenie Badania, Rozwoju i Kształtowania Krajobrazu jest organizacją utworzoną w Niemczech, w 1975r. Wydaje normatywne opracowania i wytyczne dla „zielonego sektora”. FLL koordynuje i wspiera sieć projektów badawczych, których wyniki mają odbicie w opracowywanych publikacjach. Jako platforma wymiany doświadczeń i dyskusji na tematy dotyczące rozwoju i zabudowy terenów zielonych, FLL skupia ok. 20 tys. członków, 31 stowarzyszeń zawodowych i branżowych oraz ponad 450 specjalistów branżowych (naukowców, przedstawicieli lokalnych społeczności, biur projektowych, firm wykonawczych i produkcyjnych oraz rzeczoznawców). FLL angażuje się przy współtworzeniu nowoczesnych projektów realizowanych w tzw. „zielonym sektorze” nie tylko w Niemczech, ale także i za granicą. Dzięki pracy interdyscyplinarnych grup roboczych stowarzyszenie FLL przygotowuje opracowania normatywne oraz zalecenia, a także raporty publikowane w serii wydawniczej materiałów referencyjnych FLL. Obecnie FLL ma na swoim koncie około 50 publikacji, wytyczne dla dachów zielonych były pierwszą z nich.
W tym roku FLL obchodziło jubileusz 40-lecia.
Publikacje FLL charakteryzuje duża neutralność wobec konkretnych stosowanych na rynku rozwiązań i produktów. Spełniają one ponadto założenia Niemieckiego Instytutu Normalizacji (DIN) i cieszą się dużą akceptacją wśród standardów normalizacyjnych z zakresu budownictwa. Odzwierciedlają aktualny poziom rozwoju technologicznego i uchodzą za ogólnie przyjęte zasady techniki. FLL angażuje w prace nad swoimi publikacjami szerokie grono ekspertów i specjalistów, umożliwia też weryfikację zawartości oraz możliwość zgłaszania sprzeciwu wobec zapisów zawartych w tych publikacjach, podobnie jak ma to miejsce podczas opracowania norm. Dzięki temu uzyskuje obiektywizm i neutralność produktową wydawanych materiałów. Na rynku niemieckim „Wytyczne dla dachów zielonych” uznawane są za powszechnie obowiązujące zasady techniki i znajdują swe odzwierciedlenie w regulacjach dotyczących organizacji przetargów i zawierania umów na wykonanie prac budowlanych. Dzięki odniesieniom do publikacji FLL lub przedstawionej tam metodologii, zawartym w specjalistycznych normach, regulacje te stają się elementem umów. Ma to miejsce automatycznie np. przy organizacji przetargów publicznych. Treść opracowań normatywnych przygotowanych przez FLL przedstawiana jest też szerszemu kręgowi odbiorców w ramach organizowanych inicjatyw doskonalenia zawodowego.
Na opracowaniem „Wytycznych dla dachów zielonych” (wersji niemieckojęzycznej) pracował powołany przez FLL interdyscyplinarny zespół, szerokie grono specjalistów – kilkanaście osób w ramach Komisji ds. zbiorów i zasad „Dach zielony” oraz prawie trzydziestu doradców.
Jednym z autorów Wytycznych jest prof. dr Manfred Köhler z Centrum Doskonalenia Dachów Zielonych przy Uniwersytecie w Neubrandenburgu, który dwukrotnie w 2014r. gościł u siebie przedstawicieli środowiska naukowego i osoby zajmujące się edukacją związaną z tematyką dachów zielonych z Polski, w ramach projektu pod nazwą „Zamień szare na zielone. Dachy i ściany zielone w Niemczech jako przykład najlepszych praktyk”. Projekt ten, który był okazją do wymiany doświadczeń dla nauczycieli akademickich, nauczycieli szkół zawodowych oraz trenerów dachów zielonych w Polsce” był realizowany w ramach Programu „Uczenie się przez całe życie”. Profesor, który wraz ze swoim zespołem prowadzi liczne badania związane z dachami i ścianami zielonymi, podzielił się swoją wiedzą i bardzo bogatym doświadczeniem z uczestnikami projektu z Polski. Uczestnicy mieli m.in. okazję zapoznać się ze stanowiskami badawczymi oraz wynikami badań prowadzonych przez Centrum Doskonalenia Dachów Zielonych w Neubrandenburgu oraz Berlinie. Odwiedzili również liczne obiekty referencyjne, przykłady najlepszych praktyk w zakresie dachów i ścian zielonych. Podczas zajęć prowadzonych dla uczestników projektu profesor M. Köhler podkreślał rolę FLL oraz stowarzyszenia FBB i World Green Infrastructure Network jako kluczowych organizacji dla branży dachów zielonych w Europie.
Jednym z autorów „Wytycznych dla dachów zielonych” FLL jest także dr Günter Mann, Prezes stowarzyszenia FBB (Fachvereinigung Bauwerksbegrünung e.V. – w polskim tłumaczeniu Zrzeszenie ds. Zazieleniania Budowli) i Dyrektor Marketingu w Optigruen International AG.
Zdaniem dr Güntera Manna: Dzięki ustanowieniu zasad dla dachów zielonych, od czasu ich pierwszego sformułowania w roku 1982, standard jakościowy zazieleniania dachowego ulegał stałej poprawie. Od tego czasu Wytyczne były dostosowywane do zmian związanych z rozwojem tej technologii. Dzięki temu, producenci, projektanci i wykonawcy posiadają obecnie solidne podstawy do projektowania, realizacji i użytkowania trwałego i niezawodnego zazieleniania dachowego, a przestrzeń publiczna zyskuje na wartości ku pożytkowi ludzi, przyrody i środowiska naturalnego.
Stowarzyszenie DAFA polski wydawca „Wytycznych dla dachów zielonych” FLL
Stowarzyszenie DAFA pozyskał prawo do wydania polskojęzycznych ”Wytycznych do projektowania, wykonywania i pielęgnacji dachów zielonych – Wytycznych dla dachów zielonych” FLL. Polskie wydanie będzie bazować na tłumaczeniu publikacji FLL „Richtlinie für die Planung, Ausführung und Pflege von Dachbegrünungen“ z języka niemieckiego jako źródłowego i dodatkowo będzie rozszerzone w specjalnie opracowanym Załączniku nr 4 o odniesienia do przepisów polskich.
Polskojęzyczne wydanie norm FLL przygotowywane jest przez Stowarzyszenie Wykonawców Dachów Płaskich i Fasad DAFA, którego jednym z celów działania jest poprawa jakości i usystematyzowanie wytycznych dla technologii dachów płaskich oraz popularyzacja dobrych i bezpiecznych praktyk.
Jak mówi Prezes DAFA Witold Okoński: Stowarzyszenie Wykonawców Dachów Płaskich i Fasad jest platformą współpracy i wymiany doświadczeń. Stawiamy na pracę zespołową, która sprzyja szerokiej i otwartej komunikacji. Konsekwentnie poszerzamy bibliotekę techniczną i pracujemy nad wydaniem kolejnych publikacji dla branży. Mamy na swoim koncie już 17 publikacji technicznych. Opracowaliśmy m. in. i wydaliśmy „DAFA DP 2.01. Wytyczne do projektowania i wykonywania dachów z izolacją wodochronną – wytyczne dachów płaskich”. W tym roku szczególnie koncentrujemy się na dachach zielonych. Działając aktywnie na rzecz ujednolicenia i podniesienia standardów wykonawczych, powołaliśmy kolejną (już ósmą) Grupę Merytoryczną w ramach DAFA. Działania Grupy Merytorycznej Dachy Zielone skoncentrowały się na opracowaniu polskojęzycznego wydania Wytycznych FLL i uzupełnieniu tego wydania o przypisy w zakresie lokalnych uregulowań związanych z tą technologią.
W prace merytoryczno-redakcyjne nad wytycznymi, zaangażowani są niezależni eksperci: dr hab. inż. Ewa Burszta-Adamiak (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu), Ryszard Klatt (ekspert, rzeczoznawca DAFA), dr Jacek Nowak (Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach) oraz zespół redakcyjny, na który składają się praktycy, reprezentujący branżowe firmy członkowskie DAFA (APK Dachy Zielone, Balex Metal, Bauder, Büsscher&Hoffmann, Carlisle Construction Materials, Dörken, GCL, Enke-Werk, Gunnex, Optigruen, Sika, Soprema, Styropmin, Swisspor).
Czym są Wytyczne FLL, jaka jest ich ranga?
Wytyczne FLL są zbiorem zaleceń oraz odniesień do norm, określających wymagania techniczne oraz parametry dla materiałów wykorzystywanych do budowy zielonych dachów. Stanowią punkt odniesienia dla projektowania, wykonywania oraz pielęgnacji dachów zielonych w większości krajów Europy i świata i uznawane są za powszechnie obowiązujące zasady techniki.
O znaczeniu wytycznych dla polskiej branży dachów zielonych mówi dr inż. Ewa Burszta-Adamiak (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu), Redaktor Merytoryczny polskiego wydania „Wytycznych dla dachów zielonych” FLL:
W dobie maksymalizacji wykorzystania terenu przeznaczonego pod zabudowę z jednoczesnym nakazem zapewnienia wymaganej powierzchni terenu biologicznie czynnego, dachy zielone stają się coraz bardziej powszechne. Należy jednak pamiętać, że projektując dach zielony trzeba uwzględnić nie tylko dobór zieleni na dachu, ale także zaprojektować fragment budynku ze zwróceniem szczególnej uwagi na projektowany rodzaj użytkowania dachu, parametry wytrzymałościowe, konstrukcję, nachylenie dachu, a także wymagania przeciwpożarowe. Dodatkowo powinny być uwzględnione potrzeby zabezpieczenia przed siłą ssącą wiatru i wywiewaniem oraz konieczność odpowiedniego odwodnienia. Nie mniej ważny jest dobór substratu dachowego oraz materiałów, z których wykonane są pozostałe warstwy konstrukcyjne.
Do tej pory w Polsce nie było opracowania, obejmującego zasady projektowania tak kompleksowo. Dlatego też, podobnie jak w wielu innych krajach w Europie i na świecie, przy planowaniu realizacji tego typu rozwiązań odnoszono się do norm niemieckich DIN oraz wytycznych FLL, wydanych w języku niemieckim i przetłumaczonych w późniejszym czasie na język angielski. Podjęte przez Stowarzyszenie DAFA działania wypełniają tę lukę.
Prace w Grupie Merytorycznej Dachy Zielone, składającej się z grona ekspertów oraz reprezentantów firm wykonawczych, projektantów a także producentów elementów składowych i substratów glebowych używanych przy budowie dachów zielonych, nie ograniczają się jedynie do przetłumaczenia wytycznych FLL na język polski, ale również na odniesieniu wymagań do polskich realiów. Z tych względów, w moim odczuciu, najcenniejszą częścią wytycznych jest odwołanie zapisów do obowiązujących aktów prawnych, norm jak i metod badawczych mających swoje zastosowanie w warunkach krajowych. Usystematyzowanie wymagań ma na celu przede wszystkim poprawę jakości projektowania, wykonywania oraz pielęgnacji dachów zielonych. Tym samym ma przyczynić się do zwrócenia, na etapie projektu i budowy, większej uwagi na wybór dostępnych rozwiązań, a na etapie eksploatacji na potrzebę przeprowadzenia zabiegów pielęgnacyjnych i kontroli, szczególnie w pierwszych latach funkcjonowania zazielenionego dachu. To z kolei daje możliwość realizacji założeń projektanta dachów zielonych, czyli zapewnianie przez lata trwałego efektu oraz funkcjonalności rozwiązania.
Praktyczne zastosowanie „Wytycznych”
Piotr Wolański Koordynator Grupy Merytorycznej Dachy Zielone w DAFA, która pracuje w ramach Zespołu Redakcyjnego nad polskim wydaniem Wytycznych podkreśla: Jako praktyk realizujący na co dzień dachy i tarasy zielone dostrzegam zapotrzebowanie na tego typu publikację wśród bardzo wielu grup zawodowych zaangażowanych w proces projektowania i budowania obiektów zawierających dachy zielone. Dotąd dostępne były Wytyczne w wersji niemieckiej i angielskiej, każdy oczywiście mógł na swój własny użytek przetłumaczyć je w całości lub fragmentach na język polski. Eksperci i zespół redakcyjny DAFA przygotowują polskojęzyczne wydanie Wytycznych, które powstaje na licencji stowarzyszenia FLL i jest autoryzowane przez FLL. Z pewnością będą z niego korzystać inwestorzy ogłaszający przetargi, osoby decyzyjne i zlecające tego typu prace, architekci, konstruktorzy i architekci zieleni, firmy wykonawcze zaangażowane w realizację dachów zielonych od hydroizolacji aż po warstwy wegetacyjne, specjaliści prowadzący i kontrolujący procesy budowlane, firmy zajmujące się pielęgnacją zieleni, czy też rzeczoznawcy i eksperci działający w tej branży. Wydanie Wytycznych będzie również ważne dla obecnych na naszym rynku producentów i dostawców materiałów i systemów na dachy zielone, którzy będą mogli wykazywać się zgodnością swych produktów, czy systemów z zaleceniami FLL. Myślę, że polskie wydanie „Wytycznych dla dachów zielonych” będzie też przydatne w szeroko pojętym procesie edukacji i popularyzacji wiedzy na ten temat oraz dla wszystkich pasjonatów związanych z tą tematyką.
FLL, czyli Stowarzyszenie Badania, Rozwoju i Kształtowania Krajobrazu funkcjonuje od 1975r., czyli już 40 lat. Warto korzystać z tak bogatych doświadczeń.
Autor: Katarzyna Wolańska Zespół Redakcyjny polskiego wydania „Wytycznych dla dachów zielonych” FLL, Grupa Merytoryczna Dachy Zielone Stowarzyszenie DAFA.